Дэмакратыя: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.7.1) (робат дадаў: ksh:Demokratie
– непацьверджаныя зьвесткі
Радок 1:
{{Формы кіраваньня}}
'''Дэмакра́тыя''' ({{мова-el|δημοκρατία}} — «народаўладзьдзе», «рэспубліка») — форма кіраваньня [[дзяржава]]й або [[палітычная сыстэма]], пры якой улада ажыцьцяўляецца праз прамое народаўладзьдзе ([[прамая дэмакратыя]]) альбо праз прадстаўнікоў, абіраных народам або нейкай часткай народанароду ([[прадстаўнічая дэмакратыя]]). Галоўнай прыкметай дэмакратыі зьяўляецца забесьпячэньне прапарцыйнага прадстаўніцтва ва ўладзе як мага шырэйшых інтэрасаў насельніцтва, прысутных у краіне, а таксама дынамічная зьмена прадстаўнічай улады разам са зьменай адпаведных інтэрасаў у часе.
 
Галоўнай прыкметай дэмакратыі зьяўляецца забеспячэньне прапарцыйнага прадстаўніцтва ва ўладзе як мага шырэйшых інтэрасаў насельніцтва, прысутных у краіне, а таксама дынамічная зьмена прадстаўнічай улады разам са зьменай адпавядных гэтых інтэрасаў у часе.
Паколькі ідэал народаўладзьдзя цяжкадасягаемы і належыць розным тлумачэньням, прапаноўвалася мноства практычных мадэляў. Да XVIII стагодзьдзя найбольш вядомай мадэльюмадэльлю была прамая дэмакратыя, дзе грамадзяне ажыцьцяўляюць сваё права прыняцьця палітычных рашэньняў непасрэдна, за кошт дасягненьня кансэнсуса ці з дапамогай працэдураў падпарадкаваньня меншасьці большасьці. У прдстаўніковай дэмакратыі грамадзяне ажыцьцяўляюць тое ж права праз абраных імі дэпутатаў і іншых службовых асобаў ляхам дэлегаваньня ім часткі ўласных правоў, пры гэтым абраныя кіраўнікі прымаюць рашэньні з улікам перавагаў кіруемых і адказваюць перад імі за свае дзеяньні.
 
Паколькі ідэал народаўладзьдзя цяжкадасягаемы і належыць розным тлумачэньням, прапаноўвалася мноства практычных мадэляў. Да XVIII стагодзьдзя найбольш вядомай мадэлью была прамая дэмакратыя, дзе грамадзяне ажыцьцяўляюць сваё права прыняцьця палітычных рашэньняў непасрэдна, за кошт дасягненьня кансэнсуса ці з дапамогай працэдураў падпарадкаваньня меншасьці большасьці. У прдстаўніковай дэмакратыі грамадзяне ажыцьцяўляюць тое ж права праз абраных імі дэпутатаў і іншых службовых асобаў ляхам дэлегаваньня ім часткі ўласных правоў, пры гэтым абраныя кіраўнікі прымаюць рашэньні з улікам перавагаў кіруемых і адказваюць перад імі за свае дзеяньні.
=== Гісторыя ===
Зыходнай формай дэмакратыі была [[прамая дэмакратыя]] ў невялікіх гарадах-дзяржавах у старажытнай Грэцыі (гл. [[Афінская дэмакратыя]]), і некаторых старажытных гарадах на Русі.
Крытыка [[Антычнасьць|антычных]] формаў прамой дэмакратыі ўтрымоўваецца ў тэорыі дзяржавы [[Платон]]а{{няма крыніцы інфармацыі}}
 
З ускладненьнем дзяржаўных задач, прамая дэмакратыя была практычна паўсюдна выцесненая [[манархія|манархічнымі]] формамі кіраваньня.
 
У цяперашні час дэмакратычнае кіраваньне звычайна носіць форму заходняй [[Эўропа|эўрапейскай]] прадстаўнічай дэмакратыі, якая атрымала назву «[[лібэральная дэмакратыя]]». Сярод яе тэарэтычных заснавальнікаў былі [[Жан -Жак Русо]] ([[1712]]—[[1778]]), [[Джон Лок]] ([[1632]]—[[1704]]) і [[Шарль ЛуіЛюі дэ МантэскьеМантэск’ё|МантэскьеМантэск’ё]] ([[1689]]—[[1755]]). Разьвіцьцё сродкаў масавай камунікацыі, аўтаматычнай апрацоўкі інфармацыі, тэорыі штучнага інтэлекту зьз інжынэрыяй ведаў, з улікам нарастальных складанасьцяў з рэалізацыяй прадстаўнічай дэмакратыі, адрадзіла цікавасьць да яе прамых формаў.
 
«ЗЗь цяжарарамцяжарам народаўладзьдзя можа зладзіцца толькі народ, здольны да самаабмежаваньня» [[Павел Іванавіч Наўгародцаў|П.І. Наўгародцаў]]
 
== Прыкметы дэмакратычнай дзяржавы ==
Радок 59 ⟶ 58:
== Дэмакратыя ў Беларусі ==
{{Асноўны артыкул|Дэмакратыя ў Беларусі}}
Па меркаваньні большасьці эўрапейскіх краін у сучаснай Беларусі ўсталяваная [[Аўтарытарызм|аўтарытарная ўлада]].
 
== Літаратура ==
 
* [[Дзьмітры Чарнаўскі|Чарнаўскі Д.С.]] Сынэргетыка і інфармацыя (дынамічная тэорыя інфармацыі) – М.:Едиториал УРСС, 2004. – 288 с. ISBN 5-354-00241-9.
 
== Глядзіце таксама ==
Радок 70 ⟶ 65:
* [[Дэмакратызацыя]]
 
== Літаратура ==
* [[Дзьмітры Чарнаўскі|Чарнаўскі Д.С.]] Сынэргетыка і інфармацыя (дынамічная тэорыя інфармацыі) – М.:Едиториал УРСС, 2004. – 288 с. ISBN 5-354-00241-9.
 
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Democracy|выгляд=міні}}
* [http://www.bukovsky.org/forum Форум Падтрымкіпадтрымкі Дэмакратыідэмакратыі]
<references/>
* [http://www.bukovsky.org/forum Форум Падтрымкі Дэмакратыі]
* [http://www.democracy.ru/quotes.php Выняткі аб дэмакратыі на www.democracy.ru]
 
[[Катэгорыя:Дэмакратыя| ]]
[[Катэгорыя:Формы дзяржавы]]
[[Катэгорыя:Паліталёгія]]