Горад: розьніца паміж вэрсіямі

 

У часы [[Вялікае княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] беларускія гарады праз распаўсюджваньне [[Майдэборскае права|Майдэборскага права]] далучаюцца да эўрапейскай гарадзкой супольнасьці. Набыцьцё правоў і прывілеяў разам з узрастаньнем у жыцьці насельнікаў ролі гандлю, рамёстваў й промыслаў спрыялі цывілізацыйнай трансфармацыі гарадзкога паселішча. Гэтая перамена адлюстравалася і ў тэрміналёгіі: пачынаючы з [[13 стагодзьдзе|ХІІІ ст.]]<ref name="st">[[Янка Станкевіч|Станкевiч Я.]] (пры ўчасьцi [[Антон Адамовіч|Ант. Адамовiча]]). [http://knihi.com/mova/stankievic.html Маленькi маскоўска-беларускi (крывiцкi) слоўнiчак фразэолёгiчны i прыказкаў ды прывiтаньнi, зычэньнi i iнш.] / Пасьляслоўе В. Вячоркi. 3-е выд. — Мн.: Навука i тэхнiка, 1992. — 77 с. ISBN 5-343-01322-8</ref> назва «горад» ў [[старабеларуская мова|літоўскіх (беларускіх)]] пісьмовых помніках замацоўваецца за старажытнымі замкавымі ўмацаваньнямі, новая частка паселішча, сэрцам якой робіцца рынак, атрымлівае назву «места»<ref>[http://slounik.org/starbiel/ме Место] // Старабеларускі лексікон: Падручны перакладны слоўнік. — Менск: Беларускае выдавецтва Таварыства «Хата», 1997</ref>. У дадзеным значэньні слова «места» фіксуецца ня толькі ў літаратурнай старабеларускай мове, але і як архаізм<ref name="st"/> у беларускім народным фальклёры. Пачынаючы з [[15 стагодзьдзе|ХV ст.]]<ref name="st"/> характар места-рынку быў пашыраны на ўсё паселішча, толькі прыметнік «гарадзкі» («гродзкі») працягвае ўжывацца як сынонім слова «замкавы» (''напр.'' [[гродзкі суд]]).

Шырокае выкарыстаньне «места» фіксуецца ў час адраджэньня беларускай мовы (2-я палова [[19 стагодзьдзе|ХІХ]] — пачатак [[20 стагодзьдзе|ХХ]] стст). Напрыклад, [[Францішак Багушэвіч]] у сваім вершы «Немец» пісаў:

{{Верш|Ня люблю я '''места''' (па-расейску — '''горад''').

А паноў як маку ды сярод гароду,

А проч таго пропасьць рознаго народу!

У Маскоўска-беларускім слоўніку, выдадзеным братамі [[Гаўрыла Гарэцкі|Г.]] і [[Максім Гарэцкі|М. Гарэцкімі]] ў [[Вільня|Вільні]] ([[1920]]), «места» даецца як першы беларускі пераклад да расейскага «город».<ref name="m-b1920">{{Літаратура/Маскоўска-беларускі слоўнік (1920)|к}} С. 31</ref>