Таргавіцкая канфэдэрацыя: розьніца паміж вэрсіямі

[[22 траўня]] [[1792]] г. карпусыкорпусы Беларускай арміі пад кіраўніцтвам гэнэралагенэрала Міхаіла Крачэтнікава увайшлі на тэрыторыю Вялікага Княства Літоўскага. Арганізацыя канфэдэрацыі на землях [[ВКЛ]] была даручана прадстаўніку буйнога магнацкага родароду Віленшчыны, генералгенэрал-маёру расійскайрасейскай арміі [[Шыман Марцін Касакоўскі|Шымону Касакоўскаму]]. Актыўна падтрымліваў яго ў гэтай справе брат — інфляндзікі біскуп [[Юзаф Касакоўскі]].

За наступныя паўгады Таргавіцкая канфэдэрацыя была абвешчана ва ўсіх буйнейшых гарадах [[ВКЛ]]. Шляхта гарадоў часта прысягала новай канфедэрацыіканфэдэрацыі пад прымусам і пагрозай пазбаўленьня маёмасьці<ref>Smolenski W. Konfederacja Targowicka. Kraków. 1903, с. 124</ref>.

[[12 чэрвеня]] [[1792]] г. у [[Вільня|Вільні]] было абвешчана аб стварэньні Гэнэральнай канфедэрацыіканфэдэрацыі ВКЛ. Ейным маршалкам стаў канцлер ВКЛ [[АляксандрАляксандар Сапега]]. [[Шыман Касакоўскі]] быў абвешчаны гетманам ВКЛ «з волі народа».

Канфэдэрацкія уладыўлады ў гарадах Рэчы Паспалітай замянілі сабой былыя органы ўлады. Іх асноўнай задачай была пастаўка фуражу і правіянту для расейскіх войскаў.

[[6 верасmня]] [[1792]] г. у [[Берасьце|Берасьці]] быў падпісаны акт аб’яднаньня канфэдэрцыяў ВКЛ і Кароны ў адзіную НайясьнейшуяНайясьнейшую канфэдэрацыю абодвух народаў. Яна ставіла перад сабой тыя ж задачы, што і яе папярэднікі. Цэнтрам канфедэрацыіканфэдэрацыі стала [[Горадня]].

[[Файл:Прыклад.jpg|міні|170пкс|Каралеўскі замак у ГародніГорадні]]

У пачатку лютага 1792 г. стала вядома аб уварваньні на тэрыторыю Кароны прусскіхпрускіх войскаў, якое адбывалася згодна з таемнай дамовай [[РасеРасея|Расеі]]і і [[ПрусіПрусія|Прусіі]]і ад [[23 студзеня]]. У той жа час у [[ГародГоралня|Горадню]]ню прыехаў новы расейскі пасол [[Якуб Сіверс]], які сьпярша адмаўляў датычнасьць Расеі да гэтых падзеяў. Аднак [[29 сакавіка]] ён прачытаў таргавічанам сумесную дэклярацыю Расеі і Прусіі, у якой гаварылася, што <blockquote>«Непонятное заблуждение нации (французской), некогда столь цветущей, теперь униженной, раздираемой и находящейся на краю пропасти, это заблуждение вместо того чтобы послужить предметом ужаса для беспокойных (польских умов), напротив показалось им предметом достойным подражания… Столь опасный очаг естественно возбудил внимание соседних держав; они сообща обсудили средства задушить зло в самом зародыше и предохранить от заразы собственные границы. Её величество императрица Всероссийская и его величество король Прусский, по соглашению с его величеством императором Римским, признали самою действительною мерой: заключить Польскую республику в более тесные границы, чтоб облегчить ей возможность иметь мудрое и хорошо устроеное правительство, которое было бы в состоянии обуздать беспорядки и партии, столь часто нарушавшие спокойствие республики и её соседей».<ref>Иловайский Д. И. Гродненский сейм 1793 года. М. 1870 г., с.39</ref></blockquote>

Кіраўнікі канфэдэрацыі, убачыўшы, што іх падманулі, з’ехалізьехалі з Гародні або за мяжу, або ў свае ўладанніўладаньні. Засталіся толькі браты Касакоўскія, якія і ўзялі на сябе кіраваньне канфедэрацыяйканфэдэрацыяй ў апошнія месяцы.

У адпаведнасціадпаведнасьці з дэклярацыяй [[17 чэрвеня]] [[1793]] г. быў скліканы [[Гарадзенскі сойм]], які спачатку зацвердзіўзацьвердзіў [[2Другі падзел Рэчы Паспалітай]], а пасляпасьля [[18 верасня]], распусціўраспусьціў Таргавіцкую канфедэрацыюканфэдэрацыю.

Таргавіцкая канфэдэрацыя з аднаго боку была спробай магнатэрыі Рэчы Паспалітай і незадаволенай шляхты вярнуць кардынальныя правы, парушаныя Канстытуцыяй 3 траўня, але ззь іншага боку канфедэрацыяканфэдэрацыя стала інструментамінструмэнтам у руках Кацярыны ІІ для апраўданьня свайго уварваньня на тэрыторыю Рэчы Паспалітай, а пазнейпазьней і яе чарговага падзелу.

== СпасылкіКрыніцы ==