Вірджынія: розьніца паміж вэрсіямі

	Вірджынія
Сьцяг Вірджыніі	Герб Вірджыніі
Мянушка	«Стары дамініён»
Сталіца	Рычманд (Вірджынія)
Найбуйнейшы горад	Вірджынія-Бізун
Плошча
	35-я па ЗША
- агулам	110,862 км²
- даўгата	75°13' з. д. па 83°37' з. д.
Вышыня
- сярэдняя	290 м
Насельніцтва
	12-е па ЗША
- агулам (2000)	7,197 млн.
- шчыльнасьць	69,03/км²
Дата заснаваньня	25 чэрвеня 1788 (10-ы)
Губэрнатар	Цімаці М. Кейн
Часавы пас	Усходні час: UTC-5/-4
	Афіцыйная старонка

Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 20:21, 6 красавіка 2007

	Гэты артыкул патрабуе ўдакладненьня артаграфіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, адрэдагаваўшы яго (дапамога).

Вірджынія (па-ангельску: Virginia, у рускай гістарычнай традыцыі сустракаецца таксама варыянт Віргінія) — штат на ўсходзе ЗША, адзін з так званых Паўднёва-Атлантычных штатаў. 10-й штат у складзе дзяржавы. Насельніцтва — 7,2 млн. чалавек (12-е месца ў ЗША; дадзеныя 2000 г.). Сталіца — Рычманд, Найбуйны горад Вірджынія-Бізун, іншыя буйныя гарады — Александрыя, Лінчберг, Норфалк, Ньюпорт-Ньюс, Портсмут, Хэмптан, Чэсапік.

Поўная афіцыйная назва штата — Садружнасць Вірджынія (Commonwealth of Virginia). Афіцыйная мянушка — «Стары дамініён» (Old Dominion), а таксама «Маці прэзідэнтаў» (Mother of Presidents). Афіцыйны дэвіз Sic semper tyrannis («Так заўсёды з тыранамі»).

Геаграфія

Плошча Вірджыніі складае 110,86 тыс. км^(2) (35-е месца ў ЗША). На ўсходзе штат амывае водамі Атлантычнага акіяна; на поўдню мяжуе са штатамі Паўночная Караліна і Тэнэсі; на поўнача-усходзе — са штатам Мэрыленд, на поўнача-захадзе — са штатам Заходняя Вірджынія, на захадзе — з Кентакі. Паўвостраў Дзелмарва на ўсходзе Вірджыніі аддзелены ад асноўнай тэрыторыі штата Чэсапікскім залівам.

Усходняя частка штата моцна забалочаная. Заходняя частка находзіцца ў перадпачатку Аппалачскіх гор, сістэма якіх уключае плато Камберлэнд і Галубай хрыбет. Найболей значныя рэкі штата — Патамак, Раппахэнак, Шэнандоа і Роанак. Больш 60 % тэрыторыі штата пакрыта лясамі. Клімат умераны, вільготны, з смажанінай улетку і мяккай узімку.

Гісторыя

Традыцыйна на тэрыторыі цяперашняй Вірджыніі насялялі індзейскія плямёны чэрокі, манаханы, памункі і інш. Яны ставіліся да трох вялікім этнічным групам, найбуйнай з якіх была алганкінская, дзве іншыя — іракезская і сіў.

У канцы XVI стагоддзі (1587 год), калі Англія пачатку каланізаваць Паўночную Амерыку, правінцыя атрымала назвы Віргінія («Нявінная») у гонар каралевы Лізаветы I, ніколі не якая выходзіла замуж. У пачатку XVII стагоддзі тут была створаная Лонданская Віргінская кампанія, якая фінінсіравала Джэймстаўн (першапачатковая сталіца правінцыі) і іншыя ангельскія селішчы.

У 1780 г., падчас Рэвалюцыйнай вайны сталіца была перанесеная ў Рычманд. 25 чэрвеня 1788 г. Вірджынія стала дзесятым па рахунку і найбуйным з першых трынаццаці штатаў ЗША. Пасля вайны Вірджынія доўгі час галоўным палітычным цэнтрам краіны: менавіта адгэтуль адбываліся аўтары канстытуцыі, а таксама восем прэзідэнтаў і іншых бачных палітыкаў.

Распачатае ў 1840-х развіццё прамысловасці было замарожанае Грамадзянскай вайной, але зноўку набрала абарачэнні ў XX стагоддзі. У красавіку 1861 г. Вірджынія афіцыйна ўступіла ў склад Канфедэрацыі. У 1863 г. ад яе аддзялілася заходняя частка (цяпер штат Заходняя Вірджынія). Падчас войнаў Вірджынія стала галоўнай арэнай бітваў — тут адбыліся бітвы пры Бул-Ране, Піцерсберге, Фрэдеріксберге і інш. Тутака ж 9 красавіка 1865 г. у пасёлку Аппоматакс генерал Роберт Э. Ці падпісаў акт аб капітуляцыі.

Падчас пасляваеннай Рэканструкцыі Вірджынія была ізноў афіцыйна прынятая ў склад ЗША у 1870 г.

У 1967 г. упершыню з 1891 г. у заканадаўчы збор штата быў абраны чарнаскуры грамадзянін, а ў 1969 г. упершыню са часу канчатка грамадзянскай вайны штат узначаліў губернатар-рэспубліканец. У 1989 г. упершыню ў гісторыі ЗША на пост губернатара штата быў абраны афра-амерыканец Лорэнс Уайлдэр.

Эканоміка

Найважныя выгляды карысных выкапняў — вугаль, камень, пясок, здабыча якіх вядзецца ў асноўным у раёне Аппалачаў; маюцца невялікія запасы нафты і газу. Дзяржаўны сектар з'яўляецца кіроўным крыніцай прыбыткаў для вірджынцаў: шматлікія жыхары штата працуюць у федэральных установах у Вашынгтоне або звязаныя з узброенымі сіламі. У штаце размешчаныя буйныя вайскоўцы і ваенна-марскія базы.

Асноўную ролю ў эканомікі штата гуляюць тытунёвая, хімічная, гумовая, харчовая і машынабудаўнічая галіны. Развітыя дрэваапрацоўка і вытворчасць мэблі, а таксама турызм і сфера паслуг.

Асноўныя сельскагаспадарчыя культуры штата — тытунь, кукуруза, соя, яблыкі. Больш паловы вартасці таварнай прадукцыі сельскай гаспадаркі прыходзіцца на жывёлагадоўлю, першым чынам гадоўля буйнага рагатага быдла і авечак. Развіта птушкагадоўля (акруга Рокінгем — адзін з галоўных цэнтраў ЗША па вытворчасці індычыны), рыбалоўстве і здабычы прадуктаў мардуючы (селядзец, крабы, вустрыцы).

Ёсць магутная транспартная інфраструктура, уключальная сетка шашэйных і чыгунак. Хэмптан-Роўдс — адзін з галоўных партоў краіны. У штаце находзяцца абслуговыя горад Вашынгтон аэрапорты (аэрапорт Даллеса і Нацыянальны аэрапорт).

Адукацыя

У штаце налічваецца больш паўсотні ўніверсітэтаў і каледжаў.