|
}}
'''Вацлаў (Венцлаў) Іван Агрыпа''' ({{мова-pl|Wacław Iwan Agryppa (Agrippa)}}, каля [[1525]] - {{Памёр| | |1597}}) — дзяржаўны дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], дыпламатдыплямат, палеміст. Маршалак на сойме 1574 годагоду, пісар вялікі літоўскі 1576 - 1585, неманойскі староста ([[дзяржаўца]]), [[15 ліпеня]] [[1586]] года названы [[кашталяны менскія|кашталянам менскім]], [[25 сакавіка]] [[1590]] «па сьмерці Астафея Тышкевіча» [[кашталяны смаленскія|смаленскі кашталян]].
== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся ў сямьісям'і лацінскага сакратара канцылярыі ВКЛ [[Міхалон Літвін|Bенцаслава (Венцлава, Вацлава) Мікалаевіча]] з [[Майшагола|Майшаголы]], вядомага як пісьменьніка пад псеўданімампсэўданімам [[Міхалон Літвін]]. Карыстаўся ўласным гербам «[[Агрыпа (герб)|Дэмбна зьменены]]». Спачатку быў вядомы як Іван. Зь якой сямьісям'і была яго маці Кацярына Станіславаўна (першая жонка [[Міхалон Літвін|Венцаслава Мікалаевіча]], памерла да [[1537]] годагоду) невядома, але прыватны герб Вацлава Агрыпы дазваляе сьцьвярджаць, што яна карысталася гербам «[[Ляліва (герб)|Ляліва]]», а яго бабулі гербамі «[[Ястрабец (герб)|Ястрабец]]» і «[[Даліва (герб)|Даліва]]». Вядома таксама, што Кацярыне Станіславаўне належала частка [[Яшуны|Яшунскага]] двара, якую атрымаў у спадчыну яе сын і ў [[1554]] годзе прадаў за 300 коп грошай.
Навучаўся ў [[Ляйпцыгскі ўнівэрсітэтўнівэрсытэт|ЛіпскамЛяйпцыгскім]] ў ([[1545]]), Кракаўскам у ([[1548]]) і ВітэнберскамВітэнбэрскім пратэстанцкіх універсітэтахунівэрсытэтах, дзе падтрымліваў кантакты ззь лютэранскімі публіцыстамі (ўу тым ліку з {{Артыкул у іншым разьдзеле|Філіп Мэланхтон|Філіпам Мэланхтонам|ru|Меланхтон, Филипп}}). У [[1552]] годзе каморнік ваяводы віленскага [[Мікалай Радзівіл «Чорны»|Мікалайя Радзівіла «Чорнага»]], у [[1563]] годзе каралеўскі сакратар у [[Інфлянты|Інфлянтах]] і камісар дзелядля правядзеньня пахаваньня ў выпадку сьмерці [[Рыга|рыжскагарыскага]] [[арцыбіскуп]]а, прымаў удзел у кампаніі [[1563]] годагоду, у [[1569]] – [[1570]] пісар польны інфлянцкі, апісваў роты ў [[1569]] і [[1570]], у [[1572]] рэвізор каралеўскіх маёнткаў у [[Інфлянты|Інфлянтах]]. разамРазам ззь ФюрстэнбергамФюрстэнбэргам (''Fürstenberg'') і Вансовічэм (''Wąsowicz'') у Шмільтыне (Szmіltyn) выдаў шмільтынскаму старостестаросьце Кацпару Млодаўскаму (''Kacper Młodawski'') сьведчаньне аб належным стане яго атрада.
Падпісаў акт элекцыі у кастрычніку [[1573]]. Быў абраны маршалакам Пасольскай Ізбы на каранацыйным сойме [[1574]] года, на якім каранаваны [[Генрык Валезы]]. З-за недахопу красамоў’я, яго замяшчаў рэфэрэндар Чарнкоўскі. У час безкаралеўя [[1574]]-[[1575]] разам з [[Радзівілы|Радзівіламі]] быў на баку аўстрыйскіх [[Габзбургі|Габзбургаў]]. У 1575 годзе падпісаў элекцыю імпэратара {{Артыкул у іншым разьдзеле|Максыміліан II Габзбург|Максыміліана II Габзбурга|pl|Maksymilian II Habsburg}}. Узначальваў пасольства прыхільнікаў імпэратара ў [[Вена|Вену]], з просьбай неадкладна прыбыць у Рэч Паспалітую, каб перашкодзіць элекцыі Стэфана Баторыя. Сустрэўся з імпэратарам [[10 ліпеня]] [[1575]] у [[Прага|Празе]]. Пасля пагадзіўся з новаабраным каралём [[Стэфан Баторы|Стэфанам Баторым]]. Як староста неманойскі [[1 сакавіка]] [[1579]] года падпісаў акт фундацыі Віленскай Акадэміі. У [[1576]] – [[1586]] вялікі пісар ВКЛ, працаваў у канцылярыі караля, удзельнічаў у яго паходах на [[Гданьск]], [[Вялікія Лукі]] (у [[1580]] прымаў там маскоўскіх паслоў) і [[Пскоў]]. [[7 красавіка]] [[1581]] прымаў разам з {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ян Дзьмітр Cалікоўскі|Салікоўскім|pl|Jan Dymitr Solikowski}} прысягу [[Рыга|Рыгі]]. Разам з [[Мэльхіёр Гедройц|Мэльхіёрам Гедройцам]] і [[Янам Валмінскім]] уваходзіў у склад камісіі [[Стэфан Баторы|Стэфана Баторыя]] для рэгуляваньня мяжы з [[Інфлянты|Інфлянтамі]]. [[Кашталяны менскія|Кашталян менскі]] ў [[1585]] – [[1590]] і [[кашталяны смаленскія|смаленскі]] з [[1590]] года. Быў знаўцам публічнага і дзяржаўнага права, прымаў удзел у стварэнні [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году|Статута ВКЛ 1588]]. Быў рэкамендаваны [[Леў Сапега|Львом Сапегай]] на [[Падканцлер вялікі літоўскі|падканцлерства літоўскае]] разам з [[Габрыэль Война|Войнай]], які гэты ўрад атрымаў. У [[1592]] годзе разам з жонкай судзіўся з нашчадкамі [[Філон Кміта-Чарнабыльскі|Філона Кміты Чарнобыльскага]]. ▼
▲Падпісаў акт элекцыі у кастрычніку [[1573]]. Быў абраны маршалакам Пасольскай Ізбы на каранацыйным сойме [[1574]] годагоду, на якім каранаваны [[Генрык Валезы]]. З-за недахопу красамоў’я, яго замяшчаў рэфэрэндар Чарнкоўскі. У час безкаралеўя [[1574]]-[[1575]] разам з [[Радзівілы|Радзівіламі]] быў на баку аўстрыйскіх [[ ГабзбургіГабсбургі| ГабзбургаўГабсбургаў]]. У 1575 годзе падпісаў элекцыю імпэратара {{Артыкул у іншым разьдзеле|Максыміліан II ГабзбургГабсбург|Максыміліана II ГабзбургаГабсбурга|pl|Maksymilian II Habsburg}}. Узначальваў пасольства прыхільнікаў імпэратара ў [[Вена|Вену]], з просьбайпрашэньнем неадкладна прыбыць у Рэч Паспалітую, каб перашкодзіць элекцыі Стэфана Баторыя. Сустрэўся з імпэратарам [[10 ліпеня]] [[1575]] у [[Прага|Празе]]. ПасляПасьля пагадзіўся з новаабраным каралём [[Стэфан Баторы|Стэфанам Баторым]]. Як староста неманойскі [[1 сакавіка]] [[1579]] года падпісаў акт фундацыі Віленскай Акадэміі. У [[1576]] – —[[1586]] вялікі пісар ВКЛ, працаваў у канцылярыі караля, удзельнічаў у яго паходах на [[Гданьск]], [[Вялікія Лукі]] (у [[1580]] прымаў там маскоўскіх паслоў) і [[Пскоў]]. [[7 красавіка]] [[1581]] прымаў разам з {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ян Дзьмітр Cалікоўскі|Салікоўскім|pl|Jan Dymitr Solikowski}} прысягу [[Рыга|Рыгі]]. Разам з [[Мэльхіёр Гедройц|Мэльхіёрам Гедройцам]] і [[Янам Валмінскім]] уваходзіў у склад камісіі [[Стэфан Баторы|Стэфана Баторыя]] для рэгуляваньня мяжы з [[Інфлянты|Інфлянтамі]]. [[Кашталяны менскія|Кашталян менскі]] ў [[1585]] – —[[1590]] і [[кашталяны смаленскія|смаленскі]] з [[1590]] годагоду. Быў знаўцам публічнага і дзяржаўнага права, прымаў удзел у стварэнністварэньні [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году|Статута ВКЛ 1588]]. Быў рэкамендаваны [[Леў Сапега|Львом Сапегай]] на [[Падканцлер вялікі літоўскі|падканцлерства літоўскае]] разам з [[Габрыэль Война|Войнай]], які гэты ўрад атрымаў. У [[1592]] годзе разам з жонкай судзіўся з нашчадкамі [[Філон Кміта-Чарнабыльскі|Філона Кміты Чарнобыльскага]].
Вацлаў Агрыпа быў жанаты двойчы. Яго першай жонкай была Магдаліна (ў першым шлюбе Пельгрымоўская), астанкі якой пахаваны ў лютэранскім зборы, заснаваным яе мужам каля 1568 года ў Гадэтанах. Свайму пасынку, ў будучым таксама літаратару [[Гальяш Пельгрымоўскі|Гальяшу Пельгрымоўскаму]], сыну Магдаліны, Агрыппа запісаў у тэстамэнце сваю бібліятэку лацінскіх і нямецкіх кніг. ▼
Другой жонкай Вацлава Агрыпы была Рэгіна, дачка [[ваяводы полацкія|полацкага ваяводы]] [[Мікалай Lарагастайскі|Мікалая Дарагастайскага]] і Ганны Война. Пасьля сьмерці Агрыпы яна пабралася шлюбам другі раз (у 1599 годзе) з [[ваяводы новагародзкія|новагародзкім ваяводай]] [[Мікалай Сапега|Мікалаем Сапегай]]. ▼=== Сям'я ===
▲Вацлаў Агрыпа быў жанаты двойчы. Яго першай жонкай была Магдаліна (ў першым шлюбе Пельгрымоўская), астанкі якой пахаваны ў лютэранскім зборы, заснаваным яе мужам каля 1568 годагоду ў Гадэтанах. Свайму пасынку, ў будучым таксама літаратару [[Гальяш Пельгрымоўскі|Гальяшу Пельгрымоўскаму]], сыну Магдаліны, Агрыппа запісаў у тэстамэнце сваю бібліятэку лацінскіх і нямецкіх кніг.
▲Другой жонкай Вацлава Агрыпы была Рэгіна, дачка [[ваяводы полацкія|полацкага ваяводы]] [[Мікалай LарагастайскіДарагастайскі|Мікалая Дарагастайскага]] і Ганны Война. Пасьля сьмерці Агрыпы яна пабралася шлюбам другі раз (у 1599 годзе) з [[ваяводы новагародзкія|новагародзкім ваяводай]] [[Мікалай Сапега|Мікалаем Сапегай]].
== Літаратурная і палемічная дзейнасьць ==
Аўтар кнігі «Пахавальная прамова пра … князя … Яна Радзівіла, князя на Нясьвіжы і Алыцы, жыццёжыцьцё і сьмерць» («Oratio funebris de illustrissimi principis et domini, domini Iohannis Radzivili Oliciae et Nesvisii ductis, vita et morte» (1553, безбязь месца выданьня, верагоднаімаверна Вітэнбэрг), у якой крытыкаваў магнатаў за прыхільнасьць да азартных гульняў. Да яе былі дапасаваны «Epicedion» МелангтонаМэлянгтона (Epicedion scriptum a Philippo Melanchthone), а таксама праца «Аб [[Румынія|валашскіх]] тыранах …» (Addita est narratio, scripta a fide digno de Vualachorum tyrannis, quae ostendit, turcicos tyrannos non solum crudelitate, sed etiam astutia magna et frandibus grassari).
Вызнаваў лютэранства, якое бараніў у публічнай дзейнасьці. Вёў рэлігійную палеміку з папскім нунцыям у Рэчы Паспалітай {{Артыкул у іншым разьдзеле|Алёйзы Ліпаман|Алёйзы Ліпаманам|en|Luigi Lippomano}}, пераклаў на польскую мову казаньні нямецкага рэфарматара {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Брэнц|Ёгана Брэнца|pl|Johann Brenz}} (Ewanielia od Jana świętego Apostoła i Ewanielisty napisana półtorastu kazaniem językiem łacińskim wyłożona,выдадзены ў [[1588]] годзе у [[Вільня|Вільні]] ў друкарні [[Ян Карцан|Яна Карцана]]).
{{Артыкул у іншым разьдзеле|Эдмунд Буршэ|Эдмунд Буршэ|de|Edmund Bursche}} лічыў яго аўтарам вершаванага твора «АпалагетыкусАпалягетыкус, гэта ёсьць абарона канфедэрацыіканфэдэрацыі …» (Apologeticus, to jest Obrona konfederacyej. Przytym Seditio, albo bunt kaplanski na ewanieliki w Wilnie z wolej a laski milego Boga przed harapem wynurzony) выдадзеннага, верагоднаімаверна, ў [[1582]] годзе ў ВільнеВільні. Але зь ім быў нязгодны {{Артыкул у іншым разьдзеле|Генрык Барыч|Генрык Барыч|pl|Henryk Barycz}}, які лічыў яго аўтарам Станіслава Нініньскага (Stanisław Niniński).
== Літаратура ==
| 