Вэста (астэроід): розьніца паміж вэрсіямі

'''Вэста''' ('''4 Vesta''') — адзін з найбуйнейшых [[астэроід]]аў у [[Галоўны пояс астэроідаў|галоўным астэроідным поясе]]. Сярод астэроідаў займае другое месца па масе і трэцяе месца па памеры, пасьля [[Палада (астэроід)|Палады]] і [[Цэрэра (астэроід)|Цэрэры]]. Гэта таксама самы яркі астэроід з усіх і адзіны, які падчас супрацьстаяньня можна без высілкаў назіраць няўзброеным поглядам. Вэста была адчыненая [[29 сакавіка]] [[1807]] году [[Генрых Вільгельм Матэўс Ольбэрс|Генрыхам Вільгельмам Ольбэрсам]] і па прапанове [[Карл Фрыдрых Гаўс|Карла Гаўса]] атрымала імя старажытнарымскай багіні хаты і хатняга агменю [[Вэста (багіня)|Вэсты]].

Памеры Вэсты складаюць 578×560×458 км і калі бы асымэтрыя формы была бы ледзь паменш, то паводле новай рэдакцыі паняцьця [[Плянэта|"плянэта"]], яе вынікала бы аднесьці менавіта да гэтага кляса нябесных тэл. З плянэтамі Вэсту збліжае і складаная геалягічная гісторыя. Неўзабаве пасьля фармаваньня пачалася дыфэрэнцыяцыя яе ўнутранай структуры: утварылася жалеза-нiкелявае ядро і каменная [[мантыя]]. За кошт цеплыні, вылучаемага пры распадзе радыёактыўных ізатопаў, ядро і значная частка мантыі расплавіліся. На працягу наступных эпох адбывалася паступовае астываньне і крышталізацыя парод мантыі і кары, што ў канчатковым выніку прывяло да надзвычайнай разнастайнасьці мінэралаў, складнікаў Вэсту. Аб гэтым мы можам судзіць па мэтэарытах і малыммалых астэроідамастэроідах V-тыпу, родапачынальніцай якіх зьяўляецца Вэста.

У 90-х гадах з дапамогай тэлескопатэлескоп [[Хабл (тэлескоп)|"Хабл"]] атрымаласяздолеў даволіразглядзець падрабязнаасноўныя разгледзецьрысы паверхнюпаверхні Вэсты і атрымаць прадстаўленьнеуяўленьне аб яе складзе. Самой прыкметнай дэтальлю зьяўляецца велізарны кратэр 460 км у папярочніку, які займае ўсё паўднёвае канцавосьсе. Дно кратэра ляжыць на 13 км ніжэй сярэдняга ўзроўня, бокі на 4-12 км узвышаюцца над прылеглымі раўнінамі, а цэнтральная горка мае вышыню 18 км. Памеры кратэра супастаўныя з памерамі астэроіда; застаецца загадкай, як Вэста змагла перажыць гэтак жахлівы катаклізм. Відавочна, што шматлікія астэроіды V-тыпу - проста абломкі, якія разляцеліся пасьля сутыкненьня. Спэктрамэтрычны аналіз паказвае, што кратэр агаліў некалькі пластоў кары Вэсты і часткова - яе мантыю.

Асноўныя надзеі на наступнае вывучэньне Вэсты зьвязаныя з місіяй [[Dawn (КА)|АМС «Dawn»]], запушчанай 27 верасьня 2007 году. У 2010ліпені годзе2011 г. апарат выйдзе на арбіту вакол Вэсты і будзе вывучаць яе на працягу 9 месяцаў, пасьля чаго адправіцца да [[Цэрэра (астэроід)|Цэрэры]]