Ірляндыя (востраў): розьніца паміж вэрсіямі

{{Каардынаты|53|27|44|паўночнае|7|45|45|усходняе|рэгіён=Ірляндыя|тып=выспавостраў|выяўленьне=загаловак}}

'''Ірляндыя''' ({{мова-ga|Éire}}, {{мова-en|Ireland}}, {{мова-la|Hibernia}}) — трэцяя па велічыні выспа[[востраў]] ў [[Эўропа|Эўропе]]; аднаадзін зьз дзьвухдвух найбуйнейшых [[Брытанскія выспыастравы|Брытанскіх выспаўастравоў]]. РазьмешчанаРазьмешчаны паміж 6° 20'—10° 20' з. д. і 51° 25'—55° 23' п. ш. (крайні паўночны пункт — мыс [[Малін-Хэд]]). З усходу абмываецца [[Ірляндзкае мора|Ірляндзкім морам]], а таксама пралівамі [[Праліў Сьвятога Георгія|Сьвятога Георгія]] і [[Паўночны праліў|Паўночным]], з захаду, поўначы і поўдні — [[Атлянтычны акіян|Атлянтычным акіянам]]. Працягласьць з захаду на ўсход — каля 300 км, з поўначы на поўдзень — каля 450 км. Плошча выспывострава — 84 тыс. км².

Берагі Ірляндыі (асабліва на поўначы, поўдні і захадзе) скалістыя, моцна разьдзеленыя залівамі, найбуйнейшыя зь якіх — [[Голуэй (заліў)|Голуэй]], [[Шанон (заліў)|Шанон]], [[Дынгл (заліў)|Дынгл]] і [[Данэгол (заліў)|Данэгол]] на захадзе, Лох-Фойл на поўначы. Блізу берагоў Ірляндыі — мноства скалістых выспаўастравоў.

Паверхня ў асноўным раўнінная, унутраныя раёны займае шырокая [[Цэнтральная нізіна]], на захадзе і ўсходзе яна выходзіць да берагоў выспывострава. На ўскраінах выспывострава — невысокія горы (вышэйшы пункт — гара [[КарантуілКарантўіл]], 1041 м) і плято (найбуйнае — [[Антрым (плято)|Антрым]] на паўночна-усходзе).

Шмат рэк (найважнейшая — [[Шанон (рака)|Шанон]]; іншыя буйныя — [[Лі (рака)|Лі]], [[Блэкуатэр (рака)|Блэкуатэр]], [[Шур (рака)|Шур]], [[Нор (рака)|Нор]], [[Эрн (рака)|Эрн]], [[Бан (рака)|Бан]]), азёр ([[Лох-Нэй]], [[Лох-Дэрн]], [[Лох-Маск]] і іншыя) і балот (у цэнтральнай частцы). Ірляндыю з захаду на ўсход перасякае шэраг каналаў ([[Вялікі канал|Вялікі]], [[Каралеўскі канал|Каралеўскі]], [[Ульстэнскі канал|Ульстэнскі]], [[Лаганскі канал|Лаганскі]] і інш.). Пераважаюць цёплыя заходнія вятры. Клімат умераны акіянічны, вільготны; зіма мяккая, лета прахалоднае. Пераважаюць цёплыя заходнія вятры. Дзякуючы мяккаму клімату Ірляндыя ўвесь год пакрытая зелянінай, завошта стала вядомая як ''СмарагдаваяСмарагдавы выспавостраў''.

Маюцца як паўночныя, альпійскія расьліны, так і віды, характэрныя для Паўднёвай Эўропы (як правіла, на захадзе выспывострава).

Большую частку выспывострава (пяць шостых яе тэрыторыі) займае [[Ірляндыя|Рэспубліка Ірляндыя]]. На паўночным усходзе выспывострава разьмешчаная [[Паўночная Ірляндыя]], якая ўваходзіць ў Злучанае Каралеўства Вялікабрытаніі і Паўночнай Ірляндыі.

Насельніцтва выспы (абедзьвюх частак) — прыблізна 5,7 мільёну чалавек, большая частка зь якіх жыве на ўсходнім узьбярэжжы. Найважнейшыя гарады — [[Дублін]] і [[Бэлфаст]].