Базыліка Сьвятога Пятра: розьніца паміж вэрсіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Ripchip Bot (гутаркі | унёсак) д r2.7.1) (робат дадаў: rm:Dom da s. Peder |
дапаўненьне крыніца — http://ru.wikipedia.org/wiki/Собор_Святого_Петра?oldid=35032914 |
||
Радок 1:
[[Файл:Petersdom von Engelsburg gesehen.jpg|міні|250пкс|Сабор сьвятога Пятра]]
'''Сабор Сьвятога Пятра''' ({{мова-it|Basilica di San Pietro}}) — [[каталіцызм|каталіцкі]] сабор, які зьяўляецца найбуйнешым збудаваньнем [[Ватыкан]]а й да апошняя часу лічыўся адным з найбольшых хрысьціянскіх храмаў у сьвеце. Сабор, таксама, — адзін з чатырох патрыяршых базылікаў [[Рым]]а й цырыманіяльны цэнтар каталіцкай царквы. Агульная вышыня сабору 136 мэтраў.
== Гісторыя ==
[[Выява:Basilique Saint-Pierre Vatican dome.jpg|міні|справа|150пкс|Купал базылікі]]
Калісьці на тым месцы, дзе цяпер стаіць сабор сьвятога Пятра, разьмяшчаліся сады цырка [[Нэрон]]у, дарэчы, ад яго застаўся абэліск з [[Геліёпаль|Геліёпалю]], які да гэтага дня стаіць на плошчы ля сабору. Першая [[базыліка]] была пабудавана ў [[324]] годзе, падчас панаваньня першага хрысьціянскага імпэратара [[Канстантын I Вялікі| Канстантына]]. Алтар сабору быў разьмешчаны над магілай, у якой як лічыцца пахаваны [[Апостал Пётар|сьвяты Пётра]], які прыняў у [[66]] годзе пакутніцкую сьмерць у цырку Нэрону. У другім саборы ў [[800]] годзе папа [[Леў III (папа рымскі)|Леў III]] каранаваў [[Карл Вялікі|Карла Вялікага]] [[Імпэратар Захаду|Імпэратарам Захаду]]. У [[XV стагодзьдзе|XV стагодзьдзі]] базыліка, якая існавала ўжо адзінаццаць стагодзьдзяў, пагражала абрынуцца, і пры [[Мікалай V (папа рымскі)|Мікалаю V]] яе пачалі пашыраць і перабудоўваць. Кардынальна вырашыў гэтае пытаньне папа [[Юліюс II (папа рымскі)|Юліюс II]], які загадаў пабудаваць на месцы старажытнай базылікі велізарны новы сабор, які павінен быў зацямніць сабой як [[паганства|паганскія]] храмы, так і існыя хрысьціянскія цэрквы, спрыяючы тым самым ўмацаваньню папскай дзяржавы й распаўсюджваньню ўплыву [[каталіцызм]]у.
[[Выява: Place-Saint-Pierre-foule.jpg|міні|зьлева|180пкс|Плошча сьвятога Пятра]]
Амаль усе буйныя архітэктары [[Італія|Італіі]] па чарзе ўдзельнічалі ў праектаваньні й будаўніцтве сабора сьвятога Пятра. У [[1506]] годзе быў зацьверджаны праект архітэктара [[Даната Брамантэ]], у адпаведнасьці зь якім пачалі ўзводзіць цэнтрычныя збудаваньні ў форме [[грэцкі крыж|грэцкага крыжа]], з роўнымі бакамі. Пасьля сьмерці Брамантэ будаўніцтва ўзначаліў [[Рафаэль]], які вярнуўся да традыцыйнай формы [[лацінскі крыж|лацінскага крыжа]], з падоўжаным чацьвёртым бокам, затым [[Бальдасарэ Пэруццы]], які спыніўся на цэнтрычным будынку, і [[Антоніё ды Сангальлё]], выбраўшы базылікальную форму. Нарэшце, у [[1546]] годзе кіраўніцтва будаваньня было даручана [[Мікэлянджэла]]. Ён вярнуўся да ідэі цэнтральнакупальнага будынку, але ягоны праект прадугледжваў стварэньне шматкалённых уваходных [[портык]]аў з усходняга боку. Усе апорныя канструкцыі Мікэлянджэла зрабіў больш масіўнымі й вылучыў галоўную прастору. Ён узьвёў барабан цэнтральнага купалу, але сам купал дабудоўвалі ўжо пасьля ягонай сьмерці ў [[1564]] годзе. [[Джакома дэля Порта]] надаў яму больш выцягнутыя абрысы. З чатырох малых купалаў, прадугледжаных праектам Мікэлянджэла, архітэктар [[Джакома да Віньёла]] узьвёў толькі дзьве. У найбольшай ступені архітэктурныя формы менавіта ў тым выглядзе, як яны былі задуманы Мікэлянджэла, захаваліся з [[алтар]]нага заходняга боку.
На пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII стагодзьдзя]] па ўказаньні [[Павал V (папа рымскі)|Павала V]] архітэктар [[Карлё Мадэрнай]] надтачыў ўсходнюю галіну крыжа — прыбудаваў да цэнтравога будынка [[нэф|трохнэфавую]] базылікальную частку, вярнуўшыся такім чынам да формы лацінскага крыжа, і пабудаваў фасад. У выніку купал апынуўся схаваным за фасадам, страціў сваё дамінуючае значэньне й ўспрымаецца толькі здалёк, з віа дэля Канчыльяцыёне. Патрабавалася плошча, якая зьмяшчала бы вялікую колькасьць вернікаў, якой сьцякала бы да сабору, каб атрымаць папскае бласлаўленьне альбо, каб прыняць удзел у рэлігійных сьвятах. Гэтую задачу выканаў [[Джавані Лярэнца Бэрніні]], які стварыў ў [[1656]]—[[1667]] гадох плошчу перад саборам — адзін з самых выбітных твораў сусьветнай горадабудаўнічай практыкі.
== Вонкавыя спасылкі ==
| |||