Кітападобныя: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Dymitr (гутаркі | унёсак)
дапаўненьне крыніца — http://ru.wikipedia.org/wiki/Китообразные?oldid=34726222
Dymitr (гутаркі | унёсак)
дапаўненьне крыніца — http://ru.wikipedia.org/wiki/Китообразные?oldid=34726222
Радок 28:
 
Нядаўнія дасьледаваньні паказалі, што сувязным зьвяном быў род [[індахуіс]]аў, які жыў на тэрыторыі сучаснага [[Пакістан]]у й зьнешне нагадваў сучасных [[аленьковыя|аленьковых]]. На працягу [[эацэн]]у продкі кітоў паступова прыстасоўваліся да жыцьця ў моры, запаўняючы экалягічную нішу, якая вызвалілася пасьля выміраньня [[мазазаўр]]аў і [[плезыёзаўр]]аў. З часам яны страцілі ўсякую сувязь з сушай і набылі новыя адаптацыйныя прыкметы, згубіўшы рысы, характэрныя для наземных сысуноў.
 
== Агульная характарыстыка ==
[[Файл:100B2053.jpg|міні|справа|250пкс|Хваставыя лопасьці кіта-гарбача]]
Да атраду належаць [[сысуны]], якія прыстасаваліся да пастаяннага жыцьця ў вадзе. Вонкава кітападобныя нагадваюць [[рыба]]ў, але адрозніваюцца ад апошніх наяўнасьцю [[цеплакроўнасьць|цеплакроўнасьці]], [[лёгкія|лёгачнага]] дыханьня, наяўнасьцю рэшткаў валасянога покрыва, ўнутрыўлонавага развіцьця плоду й малочным гадаваньнем дзіцянятаў, і іншымі прыкметамі, якія аб’ядноўваюць іх з астатнімі сысунамі.
 
Памеры ў кітападобных найбольшыя сярод сысуноў: сярэдняя даўжыня цела [[сіні кіт|сіняга кіта]] — 25 м, вага — 90-120 т. Самыя маленькія кітападобныя — [[чылійскі дэльфін]] і [[дэльфін Гектара]], якія адносяцца да роду [[пярэстыя дэльфіны|пярэстых дэльфінаў]] (Cephalorhynchys): даўжыня цела ў іх не перавышае 120 см, маса складае 45 кг.
 
Найменшы супраціў вады пры плаваньні ў кітападобных забясьпечваецца абцякальнай формай цела, як то тарпэдападобнай альбо кропляпадобнай. Гэтаму ж спрыяла зьнікненьне валасянога покрыва й вушных ракавінаў. [[Скура]] кітападобных адрозьніваецца вялікай пругкасьцю, эластычнасьцю й ненамочанасьцю, што памяншае трэньне пры хуткім плаваньні. Галава звычайна масіўная; заканчваецца тупа, завастрыючыся або выцягваючыся ў «дзюбу» (рострум). Галава амаль бяз бачнага шыйнага перахопу пераходзіць у тулава, якое паступова звужаецца у хваставое сьцябло. Пярэднія канцавіны ператварыліся ў плоскія й цьвёрдыя грудныя [[плаўнік]]і (ласты), якія служаць у асноўным «рулямі глыбіні», а таксама забясьпечваюць павароты й тармажэньне. Ручыца ластаў вонкава не раздзелена. Свабодныя заднія канцавіны атрафаваліся, хоць у некаторых відаў выяўляюцца [[рудымэнт]]ы [[тазавая костка|тазавых костак]]. Хваставая частка цела лятэральна уплашчына; яна вельмі гнуткая й мускулістая, служыць асноўным лякаматорным ворганам. На ейным канцы маюцца парныя, гарызантальныя хваставыя лопасьці. Акрамя таго, у большасьці відаў на сьпіне знаходзіцца няпарны сьпінны плаўнік, які служыць своеасаблівым стабілізатарам пры плаваньні. Хваставыя й сьпінны плаўнікі ставяцца да скурных утварэньняў і пазбаўлены [[шкілет]]а; ўнутры іх знаходзіцца храстковая тканіна. Грудныя, сьпінны й асабліва хваставы плаўнікі валодаюць зьменнай пругкасьцю, якая забясьпечваецца адмысловымі крывяноснымі [[судзіна|судзінамі]]. Пругкасьць плаўнікоў залежыць ад хуткасьці плаваньня. Акрамя лякаматорнай функцыі плаўнікі выконваюць [[тэрмарэгуляцыя|тэрмарэгулюючую]] функцыю: празь іх у першую чаргу сыходзіць лішак цяпла.
 
Скурныя [[залоза|залозы]] ў кітападобных адсутнічаюць; выключэнне складаюць дзьве [[малочныя залозы]], якія разьмешчаны ў задняй палове цела. Смочкі зьмяшчаюцца ў падоўжаных скурных кішэнях па баках плоцевай шчыліны й вонкі выступаюць толькі ў кормячых самак. Пад скурай знаходзіцца пласт тлушчавай тканіны ([[ворвань|ворвані]]) таўшчынёй ад 2,5 да 30 см. Падскурны тлушч абараняе цела ад пераахалоджваньня, дапамагае ўтрымліваць у арганізьме ваду, якая інакш [[дыфузія|дыфундыравала]] бы ў навакольнае асяродзьдзе, а таксама зьяўляецца энэргетычным запасам на час галадовак. [[Тэмпэратура]] цела за кошт добрай ізаляцыі тлушчавай праслойкай вагаецца ў межах ад 35 да 40 °C.
 
Воласяное покрыва адсутнічае. У [[вусатыя кіты|вусатых кітоў]] на пысе растуць асобныя шчацінападобныя валасінкі, які нагадваюць [[вібрысы]] наземных сысуноў; яны служаць ворганам дотыку. У зубатых кітоў вібрысамі ў дарослым стане валодаюць толькі [[гангаўскі дэльфін]] і [[амазонская інія]], якія жывуць у каламутнай рачной вадзе; ў большасьці іншых зубатых кітоў вібрысы маюць толькі [[эмбрыён]]ы. Афарбоўка кітападобныя бывае аднатоннай, проціценевай (цёмнай зьверху й сьветлай зьнізу) або плямістай. У некаторых відаў яна схільная узроставай зьменлівасьці.
 
== Крыніцы ==