Краснае
Кра́снае[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Вушы. Цэнтар сельсавету Маладэчанскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 2868 чалавек. Знаходзіцца за 16 км на паўднёвы ўсход ад Маладэчна, на аўтамабільнай дарозе Менск — Маладэчна. Чыгуначная станцыя Вуша на лініі Менск — Маладэчна.
| Краснае лац. Krasnaje | |
 Від на вёску з пагорка на ўсходзе | |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Менская |
| Раён: | Маладэчанскі |
| Сельсавет: | Красьненскі |
| Вышыня: | 184 м н. у. м. |
| Насельніцтва: | 2868 чал. (2010) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 1773 |
| Паштовы індэкс: | 222330 |
| СААТА: | 6238817061 |
| Нумарны знак: | 5 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°15′0″ пн. ш. 27°3′0″ у. д. / 54.25° пн. ш. 27.05° у. д.Каардынаты: 54°15′0″ пн. ш. 27°3′0″ у. д. / 54.25° пн. ш. 27.05° у. д. |
Краснае на мапе Беларусі ±   Краснае | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Краснае — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны.
Назва
рэдагавацьТапонім Краснае ўтварыўся ад адпаведнага прыметніка, сынонімам якога ёсьць слова прыгожы.
Гісторыя
рэдагавацьВялікае Княства Літоўскае
рэдагавацьУпершыню Краснае (пад назвай Краснае Сяло) упамінаецца ў 2-й палове XV стагодзьдзя як уладаньне вялікіх князёў. У 1486 годзе паселішча атрымала статус мястэчка. Да 1500 году вялікі князь Аляксандар заснаваў тут касьцёл.
У канцы XV — 1-й палове XVI стагодзьдзяў Краснае стала цэнтрам павету. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў мястэчка як цэнтар староства ўвайшло ў склад Менскага павету Менскага ваяводзтва. На 1765 год тут было 58 двароў, касьцёл, карчма.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Краснае апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Вялейскім павеце. На 1866 год у мястэчку было 60 двароў. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Красным было 152 двары, дзеяла царква, працавалі 2 школы, расейская народная вучэльня, пошта, фэльчарскі пункт, 22 крамы і 8 корчмаў.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Краснае занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час
рэдагаваць25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Краснае абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яно ўвайшло ў склад Беларускай ССР. Паводле Рыскай мірнай дамовы 1921 году Краснае апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Маладэчанскага павету Віленскага ваяводзтва. Мястэчка было сядзібай гарнізону батальёну КАП «Краснае».
У 1939 годзе Краснае ўвайшло ў БССР, дзе ў 1940 годзе атрымала афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу. У Другую сусьветную вайну з 25 чэрвеня 1941 да 4 ліпеня 1944 году мястэчка знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. У 1954 годзе статус Краснага панізілі да вёскі. На 1972 год тут было 611 двары, на 1997 год — 1216, на 1998 год — 1216. У 2000-я гады вёска атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».
- Мястэчка на старых здымках
-
Сядзіба, каля 1900 г. -
-
Рынак, 1902 г. -
Агульны выгляд, 1916 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
-
Плябанія, 1909 г. -
Касьцёл, 1 траўня 1917 г. -
Станцыя Вуша, 1918 г. -
Народны дом, 1934 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Насельніцтва
рэдагавацьДэмаграфія
рэдагаваць- XIX стагодзьдзе: 1866 год — 172 чал.[2]; 1897 год — 1019 чал.
- XX стагодзьдзе: 1921 год — 1012 чал.[3]; 1972 год — 2989 чал.; 1997 год — 3283 чал.[4]; 1998 год — 3273 чал.[5]; 1999 год — 3181 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2010 год — 2868 чал.
Інфраструктура
рэдагавацьУ Красным працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.
Забудова
рэдагавацьВуліцы і пляцы
рэдагаваць| Афіцыйная назва | Гістарычная назва |
| 1 траўня вуліца | Маладэчанская вуліца |
| 17 верасьня вуліца | Радашкавіцкая вуліца |
| Савецкая вуліца | Ільлянская вуліца |
| Бяз назвы | Рынак пляц |
Турыстычная інфармацыя
рэдагавацьСлавутасьці
рэдагаваць- Гарадзішча
- Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (1908—1912)
- Могілкі: каталіцкія, юдэйскія
- Царква Покрыва Багародзіцы (1889; мураўёўка)
Галерэя
рэдагаваць- Краявіды Краснага
-
-
Касьцёл, інтэр’ер -
-
Гарадзішча
.jpg)
.jpg)
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 283
- ^ Słownik geograficzny... T. IV. — Warszawa, 1893. S. 624.
- ^ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część II. Ziemia Wileńska. Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
- ^ Шаблюк В. Краснае // ЭГБ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 250.
- ^ БЭ. — Мн.: 1999 Т. 8. С. 458.
Літаратура
рэдагаваць- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — ISBN 985-11-0144-3
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Краснае, Radzima.org
- Krasne, miasteczko, powiat wilejski, gmina Krasnesioło // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883. — S. 624