Амазонка
Амазо́нка (Rio de las Amazonas, Río Amazonas) — адна з найдаўжэйшых рэк у сьвеце, знаходзіцца ў Паўднёвай Амэрыцы, мае найбуйнейшы рачны басэйн (паверхня басэйна 7 млн км²) і найбольшыя водныя рэсурсы.
| Амазонка | |
Rio de las Amazonas, Río Amazonas | |
 Вусьце Амазонкі з космасу | |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Выток | Мараньнён і Укаялі |
| Вусьце | Атлянтычны акіян |
| Краіны басэйну | Пэру, Калюмбія, Бразылія, Балівія, Вэнэсуэла, Эквадор, Гаяна |
| Даўжыня | 7025 км |
| Плошча басэйну | 7 050 000 км² |
| Месцазнаходжаньне | |
| |
Уздоўж ракі растуць трапічныя лясы. Назва хутчэй за ўсё мае паходжаньне ад няправільнага пераклада назвы amacunu — «мядзьведзь водных хмур», якую распаўсюдзіў у Эўропе пасьля 1540 году Гіспан Арэлан, які першы праплыў з Андаў да вусьця.
Даўжыня ракі заўсёды была спрэчнай. Вымярэньне ўскладнялася ня толькі вызначэньнем ракі (сярод больш за 1000 прытокаў), але і дасягненьне да ўкрытых у недасяжных тэрыторыях вытокаў. У 2001 годзе была пацьверджана інфармацыя, паводле якой рака мае даўжыню 7025 км, паводле бразыльскіх зьвестак, раней прызнаваных дакладнымі, рака мае даўжыню 6515 км, а раней даўжынёй прызнавалі 6400 км.
Цячэньне рэдагаваць
Амазонка цячэ па тэрыторыі Пэру, Бразыліі і часткова, як памежная рака праз Калюмбію. Вытокі Амазонкі знаходзяцца ў Андах, потым рака цячэ на ўсход праз Амазонскую нізіну. Амазонка мае некалькі вытокавых рэк, у залежнасьці ад прыняцьця адной зь іх за галоўную мяняецца і даўжыня. Часьцей за галоўную раку прымаюць Укаялі, радзей Мараньнён.
У сярэднім цячэньні, ад упадзеньня Явары да ўпадзеньня Рыё Нэгра, Амазонка мае назву Solimões. Шырыня ракі ў сярэднім цячэньні даходзіць да 20 км, у ніжнім цячэньні да 100 км. Вусьце Амазонкі мае выгляд вялікай дэльты зь ілістымі, аддзеленымі адзін ад аднаго рукавамі. Найвялікшы рукаў мае пачатак за 350 км ад акіяна. У вусьці рака мае шырыню каля 80 км.
Максымальны расход вады ў вусьці даходзіць да 300 тыс. м³/с (сярэднегадавы каля 120 тыс м³/с). Так вялікая маса прэснай вады выклікае апрасьненьне акіянічнай вады на адлегласьці да 400 км ад вусьця.
Суднаходнасьць рэдагаваць
Амазонка суднаходная рака на працягу 4300 км і яна зьяўляецца асноўным шляхам, які злучае паўднёвую частку Паўднёвай Амэрыкі. Караблі з водавымяшчэньнем да 5000 тон даходзяць да Манаўсу, а да 3000 тон нават да пэруанскага Ікуітасу.
Найвялікшыя гарады Амазоніі рэдагаваць
Вонкавыя спасылкі рэдагаваць
Амазонка — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў