Вікіпэдыя

Сьвідрыгайла (імя)

Сьвідрыгайла (Сьветрыгайла, Швітрыгайла) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча Сьвідрыгела.

Сьвідрыгайла
лац. Śvidrygajła / Śvidryhajła
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Suedrik + Gailo
Svidha + Rigail
Іншыя формы
Варыянт(ы) Сьветрыгайла, Швітрыгайла, Сьвідрыгела
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Сьвідрыгайла»

Паходжаньне рэдагаваць

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Сьведрык (Suedrik[1]) і Гайла (Gailo) — імёны германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова -сьвінд- (-сьвент-, -сьвіт-) (імёны ліцьвінаў Швендэр, Сьвентальд, Сьвентагал; германскія імёны Schwender, Switald, Galsuintha) паходзіць ад гоцкага swinþs 'моцны, магутны'[3], аснова -рых- (-рык-) (імёны ліцьвінаў Дзітрык, Індрых, Эрык; германскія імёны Ditricus, Hindrich, Erik) — ад гоцкага reiks 'магутны'[4], германскага rikja 'магутны, каралеўскі'[5], а аснова -гайл- (-гал-, -гел-) (імёны ліцьвінаў Відзігайла, Інгела, Монтгайла; германскія імёны Widigail, Ingeila, Montigel) — ад гоцкага і бургундзкага gails 'жвавы, свавольны, ганарысты'[6]. Такім парадкам, імя Сьвідрыгайла азначае «гаспадар, магутны свавольствам»[7][a].

Адпаведнасьць імя Сьвідрыгайла германскаму імю Suedrikilo сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[1].

У 1632 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Andreas Swidereck, Soldaviensis Borussus[9].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Свидригайло (1382 год)[10]; Swetregal (31 кастрычніка 1382 году[11])[12]; herczog Swittrigail[13], Swittergal[14] (Паведамленьні аб літоўскіх дарогах); Boleslao alias Swytrygalone (Boleslaus alias Swytrygal[15]; 25 траўня 1391 году)[16]; Мы, князь Швитригаило (20 сакавіка 1401 году)[17]; Nos Boleslaus alias Swyttirgail dei gratia princeps et heres Litwanie et Russie et dominus Podolie (2 траўня 1402 году)[18]; herczog Swittergeil (13 кастрычніка 1406 году)[19]; Boleslao alias Switrigaylo (13 студзеня 1407 году)[20]; Шватрегайло Олгердовичь (Цьвярскі летапіс пад 1408 годам)[21]; Quomodo cupientes cum Iuclito principe domnino Boleslao Alias Swidrigal magno Duce lithwanie et cet fratre nostro carissimo (1409 год)[22]; dominus Boleslaus alias Switergal dux Littuanie (2 і 4 кастрычніка 1409 году)[23]; Swiedergal (травень 1419 году)[24]; Nos Boleslaus alias Swidrigaill dei gracia dux Olgorthowicz (10 верасьня 1420 году)[25]; herczug Swidirgal (ліпень 1422 году)[26], Boleslaus alias Swidrigail die gracia dux Littwanie et terrerum Czirneow (27 ліпеня 1422 году)[27]; Boleslaus alias Switrigall dux Czirnihouiensis (27 верасьня 1422 году)[28]; Boleslaus alias Switrigall (7 лістапада 1430 году)[29]; Nos, Switrigal (29 лістапада 1430 году)[30]; Swydrigall, von Gotis gnaden grosfurste zur Lithawen und zur Rewssin etc (29 красавіка 1431 году)[31]; Nos Boleslaus alias Swythergal (1 верасьня 1431 году)[32]; Boleslaus, anders Switrigal, von Gots gnaden grosfurste zu Lithawen und Rewssen etc. (22 чэрвеня 1432 году)[33]; herczog Swidirgal (4 верасьня 1432 году[34], 16 кастрычніка 1436 году[35]); Schwitrigall (13 лістапада 1432 году)[36]; herczog Swydirgal (12 сьнежня 1432 году)[37]; Swittergal (красавік 1433 году)[38]; hern Boleslao, anders Swidrigal (25 траўня 1433 году)[39]; herczog Swydergal (4 лістапада 1434 году)[40]; мы, великии князь Швитрикгаилъ (13 чэрвеня 1437 году)[41]; herczogk Schwidrigal (1 лістапада 1442 году)[42]; Швитригайло (14 сакавіка 1445 году)[43]; Швитригайл Олкгирдович (15 траўня 1446 году)[44]; мы великий князь Александро, инако Швитрикгайло Олькгирдовичь (29 сьнежня 1446 году, 29 сьнежня 1451 году)[45]; Швитрикгайл(ъ) Олькгирдовичь (31 сьнежня 1450 году, 1451 год[46]); Швитригайло Оликгирдович (24 верасьня 1451 году)[47]; Швитрикаила Олкердови(ч) (1452 год)[48]; Свитригайло[49], Светригайло[50] (Наўгародзкі чацьверты летапіс); Швитригайло Олгердовичь (Сафійскі першы летапіс)[51]; Dzedelis Switrigaylo (25 траўня 1505 году)[52]; Бартошъ Свитрикгаилович, Ян Свитрикгаилович (1528 год)[53].

Носьбіты рэдагаваць

Сьвідрыгелы (Świdrygiełło) гербу Грымала[54] — літоўскі шляхецкі род[55].

Сьвідрыгелы-Сьвідэрскія гербаў Любіч і Пагоня — літоўскі шляхецкі род[55].

Глядзіце таксама рэдагаваць

Заўвагі рэдагаваць

  1. ^ Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Рыгала (Рыкайла) і Мондрыгайла (Монд-рыгайла): Wies Pruszance. Klim Mondrygayło, ma synow czterech — Kazimierza, Krzysztopha (6 лістапада 1678 году)[8]

Крыніцы рэдагаваць

  1. ^ а б Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 102.
  2. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 567.
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  4. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 188.
  5. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 206.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 25.
  8. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 330.
  9. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 337.
  10. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 61.
  11. ^ Договор между ВКЛ и Тевтонским орденом о передаче части Жемайтии за рекой Дубисой (1382), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  12. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 57.
  13. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 704.
  14. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 708.
  15. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 197—198.
  16. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 35.
  17. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 512.
  18. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 82.
  19. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 136.
  20. ^ Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza // Ateneum Wileńskie. Nr. 1, 1923. S. 258.
  21. ^ ПСРЛ. Т. 15. — М., 2000. С. 474.
  22. ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. S. 103.
  23. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 203.
  24. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 447—448.
  25. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 489.
  26. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 567.
  27. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 569.
  28. ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11.
  29. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 130.
  30. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 513.
  31. ^ Полехов С. В., Наумов Н. Н. Татарская тематика в переписке сановников Тевтонского ордена. 1431—1432 гг. // Золотоордынское обозрение. 2020. Т. 8. № 4. С. 787.
  32. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 131.
  33. ^ Полехов С. В., Наумов Н. Н. Татарская тематика в переписке сановников Тевтонского ордена. 1431—1432 гг. // Золотоордынское обозрение. 2020. Т. 8. № 4. С. 792.
  34. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 518.
  35. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 534.
  36. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 526.
  37. ^ Rowell S. Bears and Traitors, or: Political Tensions in the Grand Duchy, ca. 1440—1481 // Lithuanian Historical Studies. Vol. 2, 1997. P. 54.
  38. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 288.
  39. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 288.
  40. ^ Rowell S. Bears and Traitors, or: Political Tensions in the Grand Duchy, ca. 1440—1481 // Lithuanian Historical Studies. Vol. 2, 1997. P. 55.
  41. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 536.
  42. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 538.
  43. ^ Українські грамоти XV ст. — Київ, 1965. С. 37.
  44. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 3, 1432—1534. — Lwów, 1890. S. 4.
  45. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 3, 1432—1534. — Lwów, 1890. S. 5, 6.
  46. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 45, 46.
  47. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 44.
  48. ^ Українські грамоти XV ст. — Київ, 1965. С. 38.
  49. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 72, 206, 209—210.
  50. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 106, 117, 119.
  51. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 257, 264.
  52. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 699.
  53. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 115.
  54. ^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 316.
  55. ^ а б Polska encyklopedja szlachecka. T. 11. — Warszawa, 1938. S. 319.

Літаратура рэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Сьвідрыгайла_(імя)&oldid=2506358»