Палонка
Пало́нка[2] — вёска ў Беларусі, на рацэ Ісе. Цэнтар сельсавету Баранавіцкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 694 чалавекі. Знаходзіцца за 20 км на захад ад Баранавічаў, за 4 км ад чыгуначнай станцыі Палонка (лінія Баранавічы — Ваўкавыск); на аўтамабільнай дарозе Новая Мыш — Слонім.
Палонка лац. Pałonka | |
Краіна: | Беларусь |
Вобласьць: | Берасьцейская |
Раён: | Баранавіцкі |
Сельсавет: | Палонкаўскі |
Плошча: |
|
Насельніцтва: | 694 чал. (2010) |
Часавы пас: | UTC+3 |
Тэлефонны код: | +375 163 |
Паштовы індэкс: | 225332 |
СААТА: | 1204880041 |
Нумарны знак: | 1 |
Геаграфічныя каардынаты: | 53°8′38″ пн. ш. 25°43′4″ у. д. / 53.14389° пн. ш. 25.71778° у. д.Каардынаты: 53°8′38″ пн. ш. 25°43′4″ у. д. / 53.14389° пн. ш. 25.71778° у. д. |
± Палонка | |
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Палонка — даўняе мястэчка гістарычнай Слонімшчыны (частка Наваградчыны). Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся кляштар дамініканаў.
Гісторыя рэдагаваць
Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць
Першы пісьмовы ўпамін пра Палонку як сяло, уладаньне Сапегаў датуецца 1506 годам. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў яна ўвайшла ў склад Слонімскага павету Наваградзкага ваяводзтва.
У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) 28 чэрвеня 1660 году каля Палонкі адбылася бітва, у якой абаронцы Вялікага Княства Літоўскага нанесьлі паразу маскоўскім захопнікам. У 1680 годзе ў мястэчку заснавалі дамініканскі кляштар (існаваў да 1830 году). На 1756 год Палонка была цэнтрам маёнтку, якім валодаў Бэнэдыкт Булгак. У гэты час у мястэчку было 46 двароў, сярод местачкоўцаў былі рымар Сымон Шымарскі, ткач Мартын Сталярчук, сталяр Яска Рашко, сьлесар Міхаіл Макоўскі, шаўцы Гінол Кантон, Андрэй Юрно, Яська Сьлесарчук, краўцы Пётар і Ян Шацына, Мацей Шамровіч, Аляксандар Кахановіч.
Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Палонка апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Наваградзкім павеце. У 1-й палове 1880-х гадоў у мястэчку было каля 20 двароў, царква, царкоўна-прыходзкая школа, 2 юдэйскія школы. У пачатку XX стагодзьдзя ў Палонцы было 56 двароў, земская народная вучэльня.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Палонку занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
Найноўшы час рэдагаваць
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Палонка абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, у Баранавіцкі павет («падраён») Баранавіцкага раёну[3]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Палонка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у гміне Новая Мыш Баранавіцкага павету Наваградзкага ваяводзтва.
У 1939 годзе Палонка ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стала цэнтрам сельсавету Навамышанскага раёну (з 25 сьнежня 1962 году ў Баранавіцкім раёне). Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1998 год тут было 290 двароў, на 2000 год — 293. У 2000-я гады Палонка атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».
-
Царква, 1916 г.
-
Салдаты на вуліцы, 1917 г.
-
1 студзеня 1918 г.
-
Царква, 1935 г.
Насельніцтва рэдагаваць
Дэмаграфія рэдагаваць
- XIX стагодзьдзе: 1830 год — 98 муж., зь іх шляхты 3, духоўнага стану 4, мяшчанаў-юдэяў 55, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 33, жабракоў 2[4]; 1881 год — 200 чал.[5]
- XX стагодзьдзе: 1901 год — 500 чал.; 1998 год — 780 чал.[6]; 1999 год — 750 чал.; 2000 год — 781 чал.[7]
- XXI стагодзьдзе: 2010 год — 694 чал.
Інфраструктура рэдагаваць
У Палонцы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка.
Плян рэдагаваць
Вуліцы і пляцы рэдагаваць
У перапісе 1874 году ўпамінаецца Слонімская вуліца[8].
Турыстычная інфармацыя рэдагаваць
Славутасьці рэдагаваць
- Могілкі юдэйскія
- Царква Сьвятога Мікалая (1880-я, 1937; мураўёўка)
Страчаная спадчына рэдагаваць
- Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў (1680)
Крыніцы рэдагаваць
- ^ https://web.archive.org/web/20210814164616/https://map.nca.by/
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 73.
- ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 413.
- ^ Jelski A., Krzywicki J. Połonka // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 726.
- ^ Дулеба Г. Палонка // ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 390.
- ^ БЭ. — Мн.: 2001 Т. 12. С. 14.
- ^ Place Names in the 1874 List of Jewish Males in Lyakhovichi
Літаратура рэдагаваць
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12: Палікрат — Праметэй. — 576 с. — ISBN 985-11-0198-2
- Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887.
Вонкавыя спасылкі рэдагаваць
- Палонка, Radzima.org
- Палонка, Globus.tut.by
- Палонка, Руда-Яварская, Капці(недаступная спасылка), Звязда